Idete li na svadbe? One velike masne, srpske, balkanske, što počinju ujutro, a završe kasno u noć ili, preciznije rečeno, ujutro, a negdje se nastave drugi, pa čak i treći dan?
Dobro, ovo ne treba formulisati kao pitanje, već se samo treba iznijeti kao konstatacija. Idete. Sigurno. Pitanja su: kada i gdje?
Koliko god bili neskloni manifestacijama tog tipa, nađe se neko od porodice ili prijatelja koga ne možete izbjeći, odbiti ili preskočiti.
Možda vas zatekne olako dat pristanak na kumstvo, a mlada ili mladoženja (čitaj: njihova porodica) voli tradicionalno, a zna se, kumstvo nije dugme, tako da nema povlačenja. Možda je u pitanju ćerka od očeve sestre od tetke, koja vam je bila kao druga majka ili morate vratiti nekome svadbeni zajam, a jedini ste slobodan član porodice tog vikenda.
Ukratko, ne možete za života izbjeći klasičnu srpsku svadbu, osim ako niste klinički ili zakonski udaljeni od drugih ljudi, na bezbjednu udaljenost.
Kada ste već tamo, proces teče otprilike ovako: okupljanje svatova kod mlade uz pićence i zakusku, harmoniku ili DJ-a, zavisno od ukusa i novčanih mogućnosti, prosidba, uz par rafala ili malo više (opet zavisno od sredine i broja rođaka u policiji), odlazak kod mladoženje, pa u crkvu, nakon čega se kompletna žurka seli kod matičara, potom u svadbarsku salu, restoran ili šator za proslave, uz kalorijsku bombu od ručka i alkohola, sa dobro poznatim smrtonosnim nizom: žestoka zdravica, hladno predjelo (po narodski: meza), supa, čorba, sarma, obilje mesa svih vrsta, kolači, pa završni udarac u vidu obilnog komada svadbarske torte.
Uz svu tu tjelesnu nadogradnju, ide i ona duhovna hrana, tj. muzička podloga za samu predstavu, od strane dobrih znalaca ocijenjena kao “pola svadbe“, tj. ključna stvar za stvaranje štimunga i lijepih uspomena za mladence, porodicu i goste, tj. za onaj dio koji se sjeća pomenutog događaja.
Dobar bend za svadbe traži se po pola godine i rezerviše se jednako ozbiljno kao grobno mjesto u većim gradskim sredinama. Za dobru muziku ne žali se novac, jer pomenuto je već, mladenci (i srećna familija, naravno), hoće veselu svadbu, u lijepoj i nezaboravnoj uspomeni. Ne žele da nakon svadbe gledaju video-snimak obilnog ručka, uz par pijanih gostiju koji bauljaju ispred muzičara koji maše note, pjevaljke koja pišti kao da se davi i ostatka svadbe koji se dosađuje isčekivajući “slatku”, pa da krene bježanje kući.
Ukratko, bend koji zna podići štimunug na svadbenom veselju nema cijenu.Takođe, podrazumijeva se da takav bend mora znati svirati sve što jedna velika, masna svadba traži, a to je otprilike sve što je narodni melos iznjedrio – u svim svojim varijacijama – od pastirskog tradicionala do turbo folka.
Ipak, ko je god bio na takvim svadbama (a, bili ste; ako niste – hoćete) zna da se redovno dešava da klasični svadbarski repertor minira neko od gostiju, neko ko voli popiti, a ne voli slušati narodnjake, pa se skoro redovno dešava da masovni cunami Grand / Južni vjetar / Diskoton / Vikom / City… produkcije presječe neočekivano muzičko iznenađenje, u vidu pjesme za koju niko i nikad, uključujući i same autore, ne bi pomislio da će postati nezaobilazan dio klasičnog svadbarskog repertoara na srpskim svadbama.
Ipak, bilo je vizionara, koji su shvatili da će vrijeme, kvalitet i obilje alkohola, svaku pjesmu pretvoriti u dio naroda i narodnog repertoara.
Poput, recimo legendarnog srpskog benda Ništa ali logopedi, koji su svojevremeno snimili svoju svadbarsku himnu “Stao sam na Stone Called Crazy”na jednom od najboljih albuma srpskog roka 90-ih godina prošlog vijeka “Ad hoc Klića”(1989).
Kako bi ponudili logičan odgovor otkud klasici rokenrola na srpskim svadbama (u ovom slučaju konkretno The Queen) uz besmrtne stihove: “Majko, oče, ženim se, stao sam na ludi kamen, kupujte burme, podižite šatre, nameštaje, stolove, zakoljite bikove i volove”, koji jasno sugerišu da uz dobro veselje i dobar ručak obavezno ide i dobra pjesma, a zna se – za dobru pjesmu granica nema!
Zbog toga nudimo skroman izbor 10 domaćih i svjetskih rok pjesama, koje su, manje ili više, postale redovna stvar prilikom naručivanja muzičkih želja, ostavljući dio gostiju u šoku, a drugi dio dižući iza stolova na ples, naravno, kad prevladaju prvobitni šok.
1. Ajk i Tina Tarner – Proud Mary
Ako ste ljubitelj rok muzike, postoji velika vjerovatnoća da ćete u jednom trenutku, iznervirani višesatnom serijom narodnjaka, u pripitom stanju, otići do benda i tražiti “neku rok stvar”, uz guranje novčanica pjevaču ili pjevačici, uz opasku: “Bilo koju, svejedno je, samo da malo odmorim od narodnjaka”. Jednako velika vjerovatnoća jeste da ćete na svoju narudžbu dobiti odgovor u vidu pjesme “Proud Mary”, u verziji proslavljenoj izvođenjem Tine i Ajka Tarnera (Tina & Ike Turner) na albumu “Live in Paris Olympia” (1971). U originalu, iza ovog rok klasika kao autori stoje članovi jednog od najpoznatijih američkih bendova južnjačke rok škole Creedence Clearwater Revival i snimljena je na njihovom najtradicionalnijem albumu u karijeri “Bayou Country”.
Zašto i zbog čega je pjesma koja govori o čovjeku koji u potrazi za slobodom krstari parobrodom rijekom Misisipi postala apsolutni hit na srpskim svadbama, jednostavno je nemoguće dati logičan odgovor. Klasik južnjačkog rok benda, snimljen u razornoj R&B verziji jedne od najpoznatijih crnih pjevačica u istoriji rok muzike i njenog muža, multitalentovanog gitariste, kompozitora, producenta, u slobodno vrijeme makroa i čovjeka prepunog ličnih demona, ne da diže na noge goste sklone rokenrolu, već i onaj dio publike koji misli da bez Jandrinog jata ili Cece nema veselja. Razorna ritam sekcija koja polako diže tenziju, pjevanje iz petnih žila i rezak gitarski rif u krešendu pjesme svakako su zaslužni za to, a vjerovatno obilno pomaže i Tinin imidž “turbo-folk-prije-turbo-folka” pjevačice (ne mislite valjda da su Brenini minići sa šljokicama i natapirane frizure iz 80-ih slučajnost?), koji je postao opšteprihvaćen standard rok imidž kod generacije rođene negdje između 60-ih i 80-ih, a koja u prosjeku čini 50 procenata svake svadbe.
2. Divlje jagode – Motori
Nezvanična bajkerska himna ex-Yu prostora i najveći hit megazvijezda hard end hevi zvuka u regionu, bihaćkih Divljih jagoda, pjesma “Motori” provjereno izaziva delirijum na svadbama. Razorni rif Zeleta Lipovače, monolitni motoristički dvotaktni ritam i pjevač Alen Islamović koji cijepa nejako grlo u kombinaciji hard rok pjevanja i narodnjačkog trilera uz vrlo inspirativan tekst, u kome se, vjerovali ili ne, 41 put ponovi riječ “motori”, slaveći ljubitelje moćnih dvotočkaša što krstare auto-putevima, kratki je opis originala snimljenog na trećem albumu Divljih jagoda, nazvanom upravo “Motori” (1982). Skoro četiri decenije kasnije, svaki put, bez obzira na stepen kvaliteta svadbarske interpretacije, najveći hit Divljih jagoda izaziva stanje u kojem pola svadbe mahnito trese glavom i svira vazdušne gitare, dok druga polovina zblanuto gleda šta prva polovina radi.
Ono što se autoru “Motora” mora priznati jeste osjećaj da ubode narodski nerv melodijom koja varira negdje između hard-rokerske euforije i tužnog kafanskog patosa, pri čemu se “Motori”, za razliku od većine njegovog opusa, ne guše u sviračkoj baroknosti, već pogađaju svojom bazičnom jednostavnošću pravo u srce balkanskog mačo mužjaka, alfa Balkanca, koji je možda zarobljen u tijelu momka, muža, oca i domaćina, ali to ne znači da ne sanja da pobjegne motorom negdje u daljinu, gdje ga vodi dalek put…
3. Mirzino jato – Apsolutno tvoj
Bend – ili bolje rečeno, projekat – Mirzino jato nesvakidašnja su pojava čak i za vrlo šaroliku pop scenu bivše Jugoslavije. Neka vrsta bizarnog mutanta disko-pop-šlager zvuka iz Sarajeva, nastala na dalekom tragu zrele faze disko muzike i bendova poput Boney M i Village People uz diskretni balkanski etno začin, sa dva albuma u karijeri “Šećer i med” (1979) i “Najslađi rode” (1983), uspjeli su na čelu sa pjevačem i liderom benda Mirzom Alijagićem da snime jedan megahit u kratkoj karijeri – numeru “Apsolutno tvoj“.
Da bude zanimljivije, Mirza je kasnije karijeru nastavio kao školovani operski pjevač, a prije Mirzinog jata bavio se narodnim melosom dalmatinskih klapa, tako da je teško odgonetnuti zašto je ovaj disko pop sa šmekom sarajevske pop rok škole postao veliki hit u svoje doba, a potom neočekivani hit na svadbama u decenijama koje su uslijedile.
Da li je u pitanju neodoljivi kič-šarm originala, moćni Mirzin bariton, onaj slatkasti seksepil pratećih vokala, kompozitorski talenat Zeleta Lipovače, koji je napisao muziku za oba albuma Mirzinog jata (da taj Zele, hevi metal, “Motori”, “Šejla”, itd), poetska vještina Marine Tucaković, koja je bila zadužena za stihove, puka nostalgija ili nešto sasvim drugo, teško je znati. Ono što sigurno znamo jeste da kada ova stvar zasvira na svadbi, najveći dio gostiju počinje plesati po sali u prilično karikiranom stilu “Groznice subotnje večeri” i jednog, jedinog Džontre – disco forever!
4. EKV – Krug
Vjerovatno ne postoji pjesma, bend ili autor, koji su na prvi pogled u većoj muzičko-idejno-kreativnoj suprotnosti sa onim što se podrazumijeva kao opšteprihvaćeni muzički bekgraund za srpske svadbe od pjesme “Krug“beogradskog benda EKV, i njegovog kreativnog lidera, pokojnog Milana Mladenovića. Ipak, kako to već ide na prostoru gdje je nelogičnost opšte pravilo, a ne izuzetak koji ga potvrđuje, teško je promaći masovniju svadbu na kojoj neko od svadbarskog benda ne naruči da odsvira najveći hit u karijeri kultnog srpskog rok benda, snimljen na njihovom komercijalno najuspješnijem albumu “Samo par godina za nas”(1989).
Treba priznati da je ova pjesma sa razlogom postala hit. Upečatljiv ritam bubnja, rezak gitarski rif, zarazan zvuk klavijatura, pjevljiv referen kao stvoren za masovno pjevanje: “Ovaj krug sam smislio / Ovaj krug sam stvorio / Ovaj krug sam razbio / U vetar rasuo” i dramatična pratnja ženskih vokala, sa lakoćom su izvele “Krug” i njegove autore iz zabrana alternativnog rok zvuka i približile širem sloju publike. Možda bi se njen autor, tokom života jako sklon neočekivanim muzičkim zaokretima, obradovao zbog činjenice da je njegova pjesma postala svadbarski standard, na zgražavanje rok elitista, koji misle da je rokenrol nešto što bi trebalo ljubomorno čuvati samo za izabrane poznavaoce. One koji igraju i pjevaju uz “Krug”, tamo gdje im podiže dobro raspoloženje, uključujući čak i podijum ispred benda za svadbe, ionako zaboli uvo za mišljenje hejtera.
5. YU grupa – Čudna šuma
Fascinatno je posmatrati kako prvi taktovi i stihovi pjesme “Čudna šuma”legendarne YU grupe na svadbama sa lakoćom izvlače osmijeh na lica gostiju i momentalno stvaraju raspoloženje “‘ajmo svi ruke u vazduh”, za koju bi brojne zvijezde i zvjezdice današnjice, dale i najdraži Versaće komplet iz svoje garderobe.
U originalu snimljena na drugom albumu benda nazvanom “YU grupa II” davne 1973. godine, u pravom smislu je uhvatila duh tog vremena sa svojim psihodeličnim zvukom, progresivnim ukrštanjem gitarističke rok tradicije i etno motiva u sviranju braće Jelić, te bizarnim stihovima inspirisanim Kiplingovom“Knjigom o džungli”: “Jednog toplog dana usred guste šume / Medved ispi medni sok / Uhvati tad sovu / S njome poče igrati rok”, ali gdje se tačno uhvatila konekcija sa opštenarodnim svadbarskim veseljom, teško je shvatiti.
Možda je u pitanju savršeno uhvaćena atmosfera dječije začuđenosti svijetom.Možda reagujemo na filigranski ukras etno zvuka u gitarističkom rukopisu Dragana Jelića, ili su u pitanju nevjerovatno zarazni ritam i simpatični stihovi.
Iako bi najtačnije bilo reći da ključni dio ove reakcije izaziva kvalitet pjesme snimljene od strane jednog od bendova koji za pet decenija karijere nikada nije isprljao integritet svoje muzike, što je uspjeh koji može prepoznati čak i mozak otrovan sa nekoliko promila viška u krvi.
6. Vojislav Voki Kostić – Za Beograd (“Ko to tamo peva”)
Numera filmskog kompozitora, producenta i muzičara Vojislava Vokija Kostića, napisana za kultni film Slobodana Šijana “Ko to tamo peva” (1981), po mnogima najbolji film srpske kinematografije svih vremena, u decenijama nakon bioskopske eksploatacije stekla je mitski status. Preciznije rečeno, uz pomoć bezbrojnih TV repriza i masovno kopiranih piratskih snimaka filma, postala je opšte mjesto domaće kulture od Beograda do Donje Međeđe, uz višestruko značenje koje varira zavisno od trenutka i može ići od fudbalske utakmice, preko NATO bombardovanja, do opšteg krkanluka uz trubače na Guči.
Kako se desilo da njena žestoka, skoro pa pankoidna verzija postane svadbarski klasik za bacanje mase u ekstazu, u kasne noćne sate kad se svadba polako krene razilaziti, teško je objasniti. Žestok ritam, bučne gitare i skoro pa navijačko pjevanje u refrenima, sve uz “stop and go” pauze u izvođenju, prije ubitačnog referna koji masu baca u horski delirijum pjevanja dobro poznatih stihova “Nesrećnik sam od malena / Od sve muke pesme pevam / Voleo bih, majko mila / Da sve ovo samo snevam / Da sve ovo samo snevam / Joj, joj, joj, joj”, po svoj prilici izgleda da pogađa osjetljivu, tragičnu žicu slovenskog mentaliteta, vješto sakrivenu iza naglašene sklonosti ka veselju i slavlju kojim se mladenci prate u novi životni početak.
7. Električni orgazam – Igra rokenrol cela Jugoslavija
Snimljena na “Distorziji”, najuspješnijem albumu beogradskog rok benda Električni orgazam u drugoj polovini osme decenije prošlog vijeka, pjesma u svom nazivu sadrži ime zemlje koje više nema, ali se i dalje pjeva o njoj, i postala je takođe, ne samo veliki narodski hit, već i uvijek dobrodošao klasik za naručivanje na svadbi.
Svoju slavu kod masovne publike velikim dijelom duguje i “gostovanju” na saundtreku fenomenalnog filma Srđana Dragojevića “Lepa sela lepo gore” (“Milane, pusti malo one beogradske šupke, matere ti!”), te sve izraženijoj nostalgiji prema zemlji iz svog naslova, koju, kako izgleda, niko nije volio, ali svi imaju pozitivno sjećanje kad popiju koju čašicu viška. Otprilike slično situaciji u kojoj niko ne voli ići na velike svadbe, ali svi vole prepričavati najupečatljivije trenutke sa istih. A oni se – misli se na nezaboravne trenutke – znaju desiti i kada neko naruči neuništivu himnu za podizanje dobrog raspoloženja – “Igra rokenrol cela Jugoslavija” – a cijela se svadba počne izvijati u zaraznom ritmu Orgazmovog klasika.
8. VIS Simboli – Bejbi, bejbi
Teško je shvatljivo da neko na svadbi naručuje pjesmu iz filma o liku koji davi žene iz teško objašnjivih frojdovski razloga, osim ako pomenuti naručilac nema prilično čudan smisao za humor, ali dešava se skoro pa redovno, što bi, da smo narod sklon psihoanalizama, bilo situacija za ozbiljnu brigu. Ono što je još čudnije od ovih psihoanalitičkih momenata, jeste činjenica da se pjesma iz filma “Davitelj protiv davitelja”, snimljena od strane Srđana Šapera i njegovog ad hok benda VIS Simboli za potrebe njegove kreativne saradnje sa režiserom Slobodanom Šijanom, uopšte našla među pjesmama koje se naručuju na svadbama.
Možda je krivac Šijanov filmski klasik, upečatljiva intrepretacija Taška Načića kao davitelja ili Šapera kao neshvaćenog rok umjetnika Spiridona Kopicla. Iako, ruku na srce, ne treba otpisati ni genijalnost same pjesme, koja se iz jednog skoro pa slučajnog projekta pretvorila u kultni hit. Dokazavši na djelu da energični pauer pop zvuk i intrigatni ljubavni stihovi “Ova devojka je najlepša / Ova devojka na koju stalno mislim / Ova devojka je jedina koju volim / Jednom sretneš takvu devojku / Nemoj propustiti priliku”, u okruženju bijelih vjenčanica, elegantnih toaleta, masne hrane, hekolitara alkohola te viška hormona i emocija dobijaju jedno sasvim novo značenje. Daleko romantičnije, od onog koje imaju u “Davitelju”.
9. Los Lobos – La Bamba
Kultni klasik Ričija Valense (Ritchie Valens), tragično preminulog rok pionira 50-ih modernu slavu stekao je kroz interpretaciju slavnih rok meksikanaca Los Lobos, te brojim drugim obradama, koje su svojom masovnošću na kraju možda i glavni krivac što je “La Bamba” postala nezaobilazan dio repertoara na domaćim svadbama.
Kako je ova pjesma stigla do muzičke želje za nevoljnike koji traže malo osvježenja od narodnjaka u vidu meksičkog narodnjaka, ili da stručno kažemo tradicionala, pitanje je iz Zone sumraka. Ima neke pomjerene logike da Balkanci kao narod dijele sličan temperament sa Latinoamerikancima, te jednako sličnu sklonost ka pretjerivanju. Iako se mora priznati da je, bez obzira na muzički ukus, teško naći manu ovom neuništivom i vrlo zabavnom klasiku latino roka, koji je preživio smrt sopstvenog autora, sedam decenija rokenrol muzike, brojne promjene trendova, traljave intrepretacije svadbarskih bendova i horsko pjevanje nacvrcanih gostiju na svadbama.
10. Prljavi inspektor Blaža i Kljunovi – Čekala sam, čekala
Jedna od najboljih pjesma sarajevskog rokenrola, numera “Čekala sam, čekala”pokojne dive rok i zabavne muzike Jadranke Stojaković u sumanuto-zabavnom izvođenju Prljavog inspektora Blaže i njegovih Kljunova, postala je redovno sredstvo za presijecanje narodnjačkih plej-lista na svadbama.
Napisana za Jadranku od strane Gorana Bregovića, neosporno najvećeg majstora za pozamljivanje kvalitetnih stvari na ovim prostorima, “Čekala sam, čekala” je rasni komad rokenrola nošen razornim gitarističkim rifom na tragu Bad Company / Free zvuka, te dramatičnim polukafanskim tekstom (ponovo Bregović) “Čekala sam, čekala sam dragog čitav dan / Da mi noćas vrati ljubav da mu dam / Uzalud ga čekam on je na me ljut”. Blaža je kao jedan od najvećih šoumena domaće rok scene iskoristio energetski potencijal originala da napravi svoju, blago rečeno duhovitu verziju, koristeći originalni rif i bučni hard rokerski ritam kao podlogu za krajnje slobodnu intpretaciju prvobitnog teksta, uz svoj prepoznatljivo visokooktanski frontmenski nastup.
Atmosferu sa Blažinih nastupa nije lako ponoviti bilo kojem drugom muzičaru, ali kada ispred sebe imate goste blago omamljene maliganima svih vrsta, pa opletete po prepoznatljivom rifu i još prepoznatljivijem referenu, imate male šanse da omašite i da vam gosti ostanu za stolovima. Ako vam se to slučajno desi, tada će organizatori znati da su grdno pogriješili sa izborom benda za najradosniji događaj u životu.
Izvor: Bosonoga / Branislav Predojević
Be the first to comment