Tri od četiri Balkanaca vjeruje u neku teoriju zavjere o koronavirusu

Više od 75 odsto građana Zapadnog Balkana vjeruje u neku od teorija zavjere o kovidu 19

To pokazuje istraživanje javnog mnjenja koje je su objavile ekspertska grupa „Balkan u Evropi“ i Evropski fond za Balkan.

Najviše se u teorije zavjere vjeruje u Albaniji, ali je i u Srbiji procenat visok – od 40 do 70 odsto, u zavisnosti od teorije.

Posljedica raširenosti ovakvih vjerovanja je nepovjerenje u vakcine. Samo 39 odsto građana regiona kaže da bi primilo vakcinu protiv koronavirusa – znatno manje nego u drugim dijelovima Evrope.

U Srbiji je taj procenat veći od regionalnog prosjeka – oko 50 odsto građana kaže da bi prihvatilo vakcinaciju.

U istraživanju koje je tokom oktobra sproveo IPSOS u ime ekspertske grupe „Balkan u Evropi“ BIEPAG i Evropskog fonda za Balkan, u fokusu su bile neke od najraširenijih teorija koje nude neko skriveno i navodno pravo objašnjenje za postojanje i širenje koronavirusa.

Građani su upitani o uvjerljivosti teorija da je virus pobjegao iz laboratorije u Vuhanu, da ga je napravila kineska vlada kao bio-oružje, da ga je proizvela vlada SAD kao bio-oružje, da virus širi farmaceutska industrija, kao i da Bil Gejts planira da čipuje svjetsko stanovništvo preko vakcine, što je u vezi sa 5G mrežama.

Ni za jednu od ovih teorija ne postoje dokazi, mada neke od njih nisu same po sebi nemoguće, dok druge djeluju vrlo nevjerovatno, navode autori. Ipak, prema nalazima istraživanja, više od 75 odsto građana na Balkanu vjeruje bar u jednu od njih.

Većina na Balkanu protiv vakcine

Autori studije kažu da slična istraživanja u Evropi i Sjevernoj Americi pokazuju da okvirno jedna četvrtina stanovništva vjeruje u neke od teorija zavjere, dok je na Balkanu taj broj dva ili čak tri puta veći.

Jedan glavnih problema je veza između raširenosti ovakvih vjerovanja i odbijanja vakcinacije, kaže jedan od autora studije Florijan Biber, sa Univerziteta u Gracu.

„Ako pitate ljude da li hoće da se vakcinišu, istraživanja pokazuju da u većini zemalja Evrope postoji većina koja to hoće, nekada značajna većina, nekada nešto manja. Na Balkanu je obrnuto. Većina je protiv vakcine – 53 odsto u prosjeku kaže da bi se ne bi vakcinisalo, a samo 39 odsto da želi da se vakciniše. To je u snažnoj vezi sa vjerovanjem u teorije zavjere koje imaju direktan uticaj na javno zdravlje i mjere u toj oblasti“, ocjenjuje Biber.

Vjerovanje prisutno u svim kategorijama stanovništva

Istraživanje je pokazalo da raširenost ne zavisi naročito od stepena obrazovanja, starosti, ili pola građana, kaže Tena Prelec sa Odsjeka za spoljnu politiku i međunarodne odnose univerziteta u Oksfordu.

„Pokazalo se da je vjerovanje u teorije zavjere prisutno u svim kategorijama stanovništva, gradskim i ruralnim. S druge strane, primjetan je geopolitički momenat. Ispitanici u Srbiji, recimo, imaju povoljnije mišljenje o Kini i manje vjeruju u teoriji zavjere u vezi sa Kinom, a više u one povezane sa SAD, dok je u drugim zemljama obrnuto“, navela je Tena Prelec.

Nepovjerenje u zvanične institucije i politiku se nameće kao jedan od razloga za raširenost teorija zavjera u zemljama Balkana.

„Ljudi imaju osjećaj da nam svijet nije naklonjen“

Politikolog Dejan Jović smatra da se objašnjenje nalazi i u nasleđu komunizma i nacionalizma, kao dominantnih ideologija prethodnih decenija, kada se građanima govorilo da su okruženi spoljnim i unutrašnjim neprijateljima.

Činjenica da se region već vrlo dugo nalazi u čekaonici za Evropske unije (EU) takođe ima uticaja, ocjenjuje Jović.

„Čekanje na članstvo u EU traje već 30 godina i mnogi vjeruju da do toga nikada neće doći. U Srbiji mnogi kažu da čak ni Zoran Đinđić nije bio dovoljno dobar da bi dobio poziv za članstvo. Posljednji primjer je Sjeverna Makedonija, koja je morala da promijeni ime, pa ni to nije bilo dovoljno. To kod ljudi stvara osjećaj da im spoljni svijet nije naklonjen, što pogoduje teorijama zavjere“, rekao je Jović na predstavljanju istraživanja.

Vjerovanje u teorije zavjere pogotovo izraženo na Kosovu

Vjerovanje u teorije zavjere posebno je izraženo u nekim specifičnim dijelovima populacije.

U srpskoj zajednici na Kosovu i Metohiji rezultati pokazuju da 93,7 odsto ljudi vjeruje da je farmaceutska industrija odgovorna za širenje virusa, a 89,6 odsto kaže da se neće vakcinisati.

Rezultati su drugačiji na nivou Srbije u cjelini: prema ovom istraživanju, 50 odsto građana je spremno da se vakciniše, što je najviši procenat u regionu.

(B92)