Kako je počeo r a t u Mostaru: Na današnji dan je pukla cisterna pored kasarne

Bio je treći dan aprila 1992. Snažna eksplozija odjeknula je Mostarom. “Pukla je cisterna“ pored kasarne u Sjevernom logoru ili u prevedenom – u Mostaru je “počeo r a t“. S nelagodom se Mostarci prisjećaju današnjeg datuma koji je osim ogromne materijalne štete, odnio i tri života. Iako je r a t u ostatku nekadašnje zemlje već bjesnio, i u Mostaru koji je dotad bio bastion bratstva i jedinstva, postajalo je jasno da se sprema ludilo.

Tog 03.04.1992. godine tačno u 17 časova i 20 minuta Mostarom je odjeknula strahovita eksplozija, čiji lokalitet – osim na mjestu izvršenja – niko u gradu nije mogao da odredi, vjerujući zapravo, da je negdje u blizini. T e r o r i s t i č k a akcija izvršena je u gradskom naselju Zalik, u kome se nalazila najveća gradska kasarna JNA „Mostarski bataljon“. Na rejonskoj stanici za gradski saobraćaj, uz magistralni put Mostar – Sarajevo, odmah preko puta duge i masivne vojne zgrade, izgleda da je nakratko bila zaustavljena cisterna koja je ubrzo, uz do tada nezabilježenu detonaciju i veliku razornu moć napravila pravu pustoš u širokom prostoru u prečniku od nekoliko stotina metara. Višespratna zgrada kasarne potpuno je razrušena u središnjem dijelu.

U trenutku eksplozije, srećom, u spavaonicama za vojnike nije bilo mnogo ljudi.

Eksplozija cisterne b o m b e mnogo teže posljedice napravila je na prostoru izvan kasarne JNA. Naime, u jedanaestospratnom soliteru, koji je od cisterne dijelio visoki nasip za željezničku prugu Sarajevo – Ploče, povrijeđeno je više od trideset stanara. Još desetak građana iz drugih, okolnih kuća i zgrada takođe je zadobilo povrede, ali srećom većina ih je poslije prve ljekarske intervencije u mostarskoj bolnici otpuštena kućama.

P o g i n u o je vozač „zastave 128“, čiji su metalni komadi nađeni u zoni kratera. To je Ivan Kožul  iz Vrapčića kod Mostara. Njegovo vozilo se vjerovatno kretalo pored cisterne u trenutku detonacije.

Po riječima tadašnjeg komandanta garnizona, pukovnika Milojka Pantelića riječ je bila o smišljenoj i dobro organizovanoj t e r o r i s t i č k o -diverzantskoj akciji za koju je upotrebljena cisterna napunjena, izgleda, dijelom gorivom, a sasvim je izvjesno i g r a n a t a m a kalibra 82 i 105 milimetara. Ostalo je nejasno da li je cisterna dignuta u vazduh daljinskim upravljanjem poslije zaustavljanja i bijega vozača, ili je ostavljeno vozilo aktivirano dinamitom iz drugog vozila u kretanju. Manje je vjerovatna mogućnost da je riječ o t e r o r i s t i s a m o u b i c i.

Cisterna b o m b a je na mjestu e k s p l o d i r a n j a napravila veliki krater, razrušila blok sa spavaonicama vojnika, nanijela velike štete u svim objektima kasarne, dok je na širokom prostoru izvan vojnih ograda manje ili veće štete izazvala na velikom broju stanova. Najrazornije dejstvo vidljivo je bilo na soliteru: čitava zapadna strana, sa svim balkonima po vertikali, bila je obrušena. Naselje Zalik te noći nije imalo ni struje ni vode. Zbog p u c n j a v e koja je u toku noći dolazila prema kasarni „Mostarski bataljon“, i uzvratne vatre, stanovnici Zalika su noć proveli u podrumima i skloništima. Štete su ogromne.

Zanimljivo je da su stakla pucala na izlozima i stanovima udaljenim i po nekoliko kilometara, na sasvim drugoj (desnoj) obali Neretve. Toliko daleko, a pogotovu u zoni eksplozije, padali su dijelovi e k s p l o d i r a n i h g r a n a t a iz aktivirane cisterne i pravo je čudo da geleri, poneki teški i preko jednog kilograma, nisu nikoga povrijedili.

Neka se nikad nikome više ne ponovi.