Zašto slavimo 8. mart kao Dan žena

Iako se uglavnom obilježava poklanjanjem cvijeća i slatkiša, ovaj praznik treba da nas opomene na, često ugrožena, prava zaposlenih žena.

Međunarodni dan žena, popularno nazvan “Osmi mart”, praznik je ekonomskih, političkih i društvenih dostignuća žena. Ideja da se ovaj praznik obilježava pojavila se početkom 20. vijeka, u doba brze industrijalizacije i ekonomske ekspanzije koja je često dovodila do protesta zbog loših radnih uslova. Tridesetih godina neke države su prestale da obilježavaju ovaj praznik, ali su 1975. godine Ujedinjene nacije počele zvanično da ga obilježavaju.

Dan žena se obilježava kao uspomena na požar u tekstilnoj fabrici “Triangle Shirtwaist”, koji se dogodio u Njujorku 1911. godine. Toga dana p o g i n u l o je preko 140 žena.

Prve javne demonstracije žena zaposlenih u industriji odjeće i tekstila dogodile su se 8.3. 1857. u Njujorku. Tekstilne radnice su protestvovale zbog loših radnih uslova i niskih plata. Demonstrante je rastjerala policija, a dva mjeseca kasnije, te iste žene su osnovale sindikat.

Protesti na 8. mart su se događali i sljedećih godina, od kojih je najpoznatiji bio 1908. godine, kada je 15.000 žena marširalo kroz Njujork tražeći kraće radno vrijeme, bolje plate i pravo glasa. Prva međunarodna ženska konferencija održana je u Kopenhagenu 1910. godine u organizaciji Socijalističke Internacionalne. Praznik je ustanovljen na prijedlog slavne njemačke političarke i borca za ljudska prava Klare Cetkin. Već sljedeće godine praznik je obilježilo milion ljudi u Austriji, Danskoj, Njemačkoj i Švajcarskoj.

Prvi Dan žena se slavio 28.2. 1909. u SAD povodom deklaracije koju je donijela Socijalistička partija Amerike.

Demonstracije povodom Međunarodnog dana žena u Rusiji bile su prvi stepenik ruske revolucije. Nakon Oktobarske revolucije, boljševička feminstkinja Aleksandra Kolontai nagovorila je Lenjina da 8.3. postane državni praznik. On se tokom sovjetskog perioda koristio za obilježavanje “herojstva radnica”.

Države na Zapadu su Dan žena uglavnom prestale da obilježavaju 30-ih godina prošlog vijeka, dijelom i zato što su ga povezivale sa komunizmom. Međutim, feministkinje su ponovo počele da ga slave šezdesetih godina. Za Međunarodnu godinu žene proglašena je 1975. godina. Tada su Ujedinjene nacije počele zvanično da obilježavaju Međunarodni dan žena.