Kada je reč o ideji evropske federacije, Dimitrije Mitrinović, član Mlade Bosne, čovjek neverovatne imaginacije i vizije, “s naročitim žarom zalagao za ujedinjenje Evrope i predlagao jedinstvenu pravnu, ekonomsku, privrednu i političku zajednicu evropskih država, sa jedinstvenim monetarnim i administrativnim sistemom uprave, zajedničku parlamentarnu uniju na čelu sa Evropskim savetom (Senatom). Mitrinović je 1921. godine predložio čak i naziv buduće evropske zajednice: Sjedinjene Države Evrope – kao opoziciju i ravnotežu Sjedinjenim Američkim Državama, jer one predstavljaju novu moćnu civilizaciju u usponu”.
Vizionarski je pisao o Starom kontinentu: “Novo čovečanstvo samo će sebe kreirati kroz uniju evropskih republika. Budućnost čovečanstva ne može se stvarati slepim istorijskim i sudbinskim instinktima, kroz svetske ratove koji su u pripremi na svim stranama.”
U otvorenom pismu Hitleru, Evropu je upozorio na pogubne ideje fašizma. Zalagao se za ujedinjenje svih kultura, za stapanje svih revolucija u “jednu revoluciju čovječanstva”, za “svečovečanski parlament nacija”. Dimitrije Mitrinović je još ranije upozoravao da čovječanstvo mora mijenjati tok. Ili nada ili ništa – govorio je Mitrinović.
ROĐEN je 21. oktobra 1887. godine u selu Donji Poplat u Hercegovini u učiteljskoj porodici. Osnovnu školu je završio u Donjem Poplatu i u Blagaju, a osam razreda Velike gimnazije u Mostaru, zajedno sa Bogdanom Žerajićem. U jesen 1907. godine upisuje se na Filozofski fakultet u Zagrebu i posle dvije godine studije nastavlja u Beču i Minhenu. Studirao je filozofiju, psihologiju i logiku. U to vreme objavljuje radove o Marku Aureliju, Aristotelu i Ruđeru Boškoviću (1908-1909). Održavao je veze sa Beogradom, iz kog je dobijao materijalnu pomoć i stipendiju.
Prvi svjetski rat je proveo u Londonu. Poslije rata (1920-1921) sarađivao je s nedeljnikom The New Age, a zatim je sa grupom saradnika osnovao The New Britannian (1933) i New Europe (1934), u kojima je davao osvrte na svjetska zbivanja i obrazlagao sopstveno viđenje budućnosti Evrope. Potpisivao se pseudonimom M. M. Cosmoi.
Dimitrije Mitrinović (u sredini) sa članovima redakcije “Nova Evropa”
Široka je lepeza onoga gde su ga sve svrstavali savremenici – pjesnik, šarlatan, mangup, guru, špijun, plejboj, revolucionar, prorok, avanturista, okultista. Krleža ga je svrstavao u one koje je nazivao “krastavim žabama politike”, Vasilije Kandinski i krug oko “Plavog jahača” tvrdili su da “kao munja ulazi u suštinu stvari”.
U svakom slučaju, predvodio je grupu gde su bili Vladimir Gaćinović, Pavle Bastajić, Mustafa Golubić, Trifko Grabež, Nedeljko Čabrilović, Gavrilo Princip… koji su pokušavali da “naprave malo i lijepo jugoslovenstvo u Sarajevu”, u kome su “smeštali političke doktrine kneza Mihaila i Garašanina, Štrosmajera i Ilirca, vidovdansku mitologiju Meštrovićevih monumenata”.
Na poziv kralja Aleksandra, posle uvođenja Šestojanuarske diktature, dolazi u Beograd. Dočekan je pompezno, kao jedan od osnivača pokreta iz kojeg je nikla južnoslovenska država. Kralj ga je odmah pozvao na ručak. Saslušao je sve njegove radikalne ideje o evropskoj državi, jugoslovenskoj naciji, federaciji, socijalizmu, povezivanju religija i crkava… Međutim, više se nisu sreli. Mitrinović odlazi da se više ne vrati. Umro je 28. avgusta 1953. i sahranjen je na londonskom groblju “Hejgejt”, tamo gde su posmrtni ostaci Karla Marksa. A Aleksandru se dopala sama ideja o ujedinjenoj Evropi. Ubrzo će biti u prilici da povuče prvi potez u tom pravcu.
HITLEROV uspon i dominacija nacista u Nemačkoj razvejaće Brijanovu ideju o ujedinjenju Starog kontinenta u samom začetku. U političkom životu Evrope preovladaće postojeće razlike između planova i teritorijalnih ambicija Nemačke i Italije koje su se samo produbljivale. Velika Britanija je sve to posmatrala sa strane i, po običaju, sa lukavim i dvosmislenim signalima, “kibicovala” kakve joj promene u Evropi odgovaraju po onoj poznatoj engleskoj poslovici “Sva se jaja ne smeju stavljati u jednu korpu”.
Ni u Beogradu, za to vreme se ne sedi skrštenih ruku. Kralj Aleksandar saziva vanredni sastanak ministara, članica Male Antante, koji je održan 18–19. decembra 1932. godine u Beogradu. “Najvažnija odluka doneta na tom sastanku bila je da će ubuduće Mala Antanta nastupati kao jedinstvena politička zajednica, bez koje se više ne može rјešavati nijedno pitanje u srednjoj Evropi. Odluka da se samostalno politički dјeluje obrazložena je činjenicom da su se tri države umorile od toga da budu igračke u rukama velikih suseda i da im je dosta tuđih planova o njihovoj budućoj ulozi”.
Pakt o novoj organizaciji Male Antante potpisali su ministri Bogoljub Jevtić, Titulesku (Nikolae) i Beneš (Edvard) na konferenciji u Ženevi, održanoj od 14. do 16. februara 1933. godine. Tri države – ističe se u uvodnom delu ovog dokumenta – obrazuju “jednu višu međunarodnu zajednicu, kojoj mogu pristupiti i druge države, pod uslovom koji se ima ugovoriti u svakom posebnom slučaju”.
U ovu zajednicu ugrađeno je nešto što do tada nije postojalo ni u jednom bilateralnom ili regionalnom savezu. Kao upravni organ zajedničke politike država Antante ustanovljen je Stalni savјet, sastavljen od ministara inostranih poslova, koji odluke donosi konsenzusom. Savјet je imao obavezu da se sastaje najmanje tri puta godišnje, u prestonici svake države čiji ministar te godine predsedavao ovim tiјelom. Dio Mitrinovićeve ideje zaživjeće u praksi.
Izvor: Večernje novosti
Be the first to comment